10 november 2021 – (Lokaal) nieuws en sociale media verbinden, maar zet het publieke debat ook op scherp. Ib Haarsma, ambassadeur Week van de Mediawijsheid en tot voor kort hoofdredacteur NH Media herkent de verharding in online discussies en vindt dat nieuwsmedia hun verantwoordelijkheid moeten pakken. Stef Snakkers social-mediaredacteur legt uit hoe NH Media die rol vormgeeft.
De Week van de Mediawijsheid draait dit jaar om de vraag: ’Hoe houden we het samen sociaal online?’ Verschillende ambassadeurs werkzaam in de media of politiek vertellen wat zij doen, zodat de online wereld een leuke plek blijft voor iedereen.
Hoe we samen verantwoordelijk worden voor (a)sociale media
Als ik de definitie van ‘sociaal’ opzoek kom ik een aantal betekenissen tegen, onder andere gezellig levend, maatschappelijk en medemenselijk. Toch zijn dit niet per se termen die je direct koppelt aan ‘sociale media’. Facebook, Instagram, YouTube of TikTok: tijdens mijn werk als social mediaredacteur zie ik dagelijks ruzies, scheldpartijen en dreigementen langskomen op mijn tijdlijn.
Succes en bereik op sociale media wordt voor een groot deel bepaald door de interactie die je posts oproepen. Dat zorgt ervoor dat berichten extremer worden en verschillen worden uitvergroot. Dit leidt tot veel (en vaak negatieve) reacties. Wat er vervolgens gebeurt met de discussie onder berichten, hangt af van degene die het bericht gepubliceerd heeft.
Facebook grijpt af en toe in bij de heftigste doodsbedreigingen, maar in de meeste gevallen is moderatie de verantwoordelijkheid van degene die het bericht gepubliceerd heeft.
Nemen nieuwsmedia genoeg verantwoordelijkheid voor hun sociale mediakanalen?
Nieuwsmedia zijn zorgvuldig in hun berichtgeving en checken of iedere punt wel goed staat. Maar als een bericht eenmaal gepubliceerd is, wordt vaak nog te weinig gelet op de discussie die dit oplevert. ‘Ons publiek moet alles kunnen zeggen’, ‘vrijheid van meningsuiting’ of ‘eigen verantwoordelijkheid’: onder het mom van deze kreten wordt voor het gemak vaak de moderatie, het toezien op een goed verloop van de online discussie, overgeslagen. En eerlijk is eerlijk: het kost ongelofelijk veel tijd en energie om alle reacties op je berichten te monitoren. Dit heeft tot gevolg dat sociale media vaak geen veilige plek zijn om je mening te uiten of in discussie te gaan. Agree to disagree is er niet meer bij: ben je het met elkaar oneens? Dan heb je ruzie. Denk vooral niet dat dit alleen bij jongeren speelt, van tiener tot pensioengerechtigd: ik heb alle leeftijden elkaar verbaal de tent uit zien vechten.
Mede daarom zijn we bij NH gaan werken met groepen op Facebook. Voor verschillende regio’s hebben we aparte groepen waar wij, mediapartners, concullega-media en burgers nieuws kunnen delen. Die groepen worden gefaciliteerd door de redactie van NH, lokale mediapartners en vrijwillige burgermoderatoren. Vele handen maken licht werk. Samen controleren we op nepaccounts en zorgen we ervoor dat de discussies en gesprekken respectvol verlopen en on topic blijven. Dit doen we in overleg met de groepsleden zelf: zo min mogelijk top down, zoveel mogelijk bottom up. Dat zorgt voor bewustwording en groeiende mediawijsheid van de online community.
In die groepen merkten we opeens dat het niet alleen de hardste schreeuwers zijn die een mening hebben en dat er meer is dan alleen extreem links en extreem rechts. Die betrokkenheid vergroot ook het verantwoordelijkheidsgevoel van de leden. We zijn niet alleen maar aan het roepen, maar werken constructief samen aan het virtuele dorpsplein. Verbale opstootjes en meningsverschillen zijn er nog steeds, de grens tussen vrijheid van meningsuiting en bijvoorbeeld discriminatie is niet zwart-wit. Elke moderator kijkt door een eigen bril naar een discussie.
Al deze factoren zorgen voor een permanente zoektocht naar balans. De socialisering van onze sociale media is een gezamenlijk proces dat nooit af zal zijn. Iedere gebruiker heeft een eigen verantwoordelijkheid. Als nieuwsmedia hebben we nu de kans om niet alleen belangrijke zaken te agenderen, maar ook om een veilige, digitale, maatschappelijke discussie te waarborgen. Een waardevolle missie die we niet over kunnen laten aan techbedrijven als Facebook, maar een die we zelf met beide handen moeten aangrijpen. We zijn samen verantwoordelijk voor (a)sociale media.
Stef Snakkers is social media-redacteur bij NH Nieuws en doet onderzoek naar Facebookgroepen als regionale nieuwsvoorziening. In december begint hij bij NOS Stories als redacteur en social media-coördinator.
Bekijk hier een overzicht van al het nieuws rondom de Week van de Mediawijsheid en praat op sociale media mee via de hashtag #WvdM.