12 november 2021 – Voor de Week van de Mediawijsheid spraken we met schrijfster en columnist Lale Gül. Je kent haar misschien van het boek “Ik ga leven”, een autobiografisch roman over haar streng Islamitische opvoeding en de manier waarop ze hier afstand van neemt. Lale heeft sinds de publicatie van haar boek veel te maken met online haat en bedreiging. Desondanks kan ze de online wereld erg waarderen. “Als je leert omgaan met de schaduwkanten van de online wereld, dan kun je genieten van de voordelen.”
Herken jij het beeld dat sociale media onvoldoende sociaal is?
“Ik herken het zeker. In het dagelijks leven krijg je niet zomaar een hele nare opmerking naar je hoofd. Op sociale media gebeurt dat veel sneller omdat je elkaar niet aankijkt en omdat je anoniem bent. Die anonimiteit geeft een bepaalde macht om je mening te spuien. In het echte leven bestaat er schaamte. Het voelt lekker, omdat je zonder consequenties invloed kunt hebben op iemands werk en levensloop. Want als mensen negatieve berichten en bedreigingen krijgen, gaan ze twijfelen aan zichzelf. Ik denk dat mensen die dit soort berichten sturen zich in het echte leven niet belangrijk voelen. En dat die macht ze belangrijk laat voelen.”
Wat zijn jouw eigen ervaringen hiermee? Wat is je bijvoorbeeld het meest bijgebleven van de afgelopen periode?
“Ik heb zelf natuurlijk ervaring met de bedreigingen en haat. Maar sociale media hebben niet alleen nadelen. Ik heb ook veel positieve ervaringen gehad. Ik krijg superveel lieve berichten. Ik zie dan ook veel voordelen. Je kunt sneller daten en vriendschappen sluiten. Waar het contact met mensen in de pre-internet tijd nog beperkt was tot je eigen dorp of stad, kun je nu verbinding maken met mensen over de hele wereld. De mensen die nu het dichtst bij staan in mijn leven zijn mensen die ik online heb ontmoet, zoals mijn huidige vriend. Het maakt het leven leuker en interessanter.”
Hoe ga je om met online bedreigingen en haat?
“In het begin ging ik nog wel op berichten in. Op een gegeven moment besefte ik dat het erger werd als ik het aandacht gaf. Als ik doe alsof het niet bestaat, dooft het vanzelf uit. Maar dat gaat weer tegen mijn natuur in, want je wil jezelf verdedigen.”
“Ik heb Facebook verwijderd, daar krijg ik de meeste haat. Op Twitter ben ik niet actief en op Instagram heb ik een filter aan staan. Als er bepaalde woorden binnen komen, dan zie ik de berichten of reacties niet, maar gaan ze direct in mijn spam. Zo’n filter wordt ook door veel influencers gebruikt.”
Wat voor effect hebben de bedreigingen en haatberichten op jou gehad?
“Iedereen reageert er anders op. Ik ben iemand die veel maling kan hebben aan wat andere mensen zeggen of denken. Als ik lees “Ik ga je keel doorsnijden”, dan denk ik “oke, succes” en dan blokkeer ik diegene gewoon.”
Wat is er voor nodig om op een gezondere en sociale manier het publieke debat online aan te gaan met elkaar?
“Ten eerste denk ik dat het leerzaam kan zijn om discussies te voeren online. Het is een omgeving waarin je kunt oefenen met hoe je je argumenten formuleert. Alleen is het in de online wereld lastiger om een discussie af te sluiten. Er zijn mensen die zich online vastbijten in discussies en die zich veel aantrekken van reacties. Dan worden ze helemaal geleefd door de discussie.”
“Als je in het echte leven een discussie met iemand voert, dan zou je op een gegeven moment stoppen als er niets uit komt. Online kunnen mensen dagenlang discussiëren. Een jaar geleden kon ik me ook heel druk maken over andermans mening. Dat was juist heel stressvol omdat je dan altijd mensen hebt die commentaar leveren. Er zijn altijd voor- en tegenstanders. Ik denk dat je op een gegeven moment het besef moet krijgen dat het geen zin heeft om je zo druk te maken en om je zo vast te bijten in discussies.”
Wat kan er in jouw ogen gedaan worden om van de online wereld een sociale plek te maken?
“Voorlichting op scholen is belangrijk. Vroeger zaten mijn ouders niet op internet en zij hadden geen idee dat ik een heel leven had op het internet. Ik was op een gegeven moment verslaafd aan het spel Habbo Hotel. Je kunt echt een leven opbouwen in je scherm. Maar in dat leven kan het ook heel erg fout gaan als je met de verkeerde mensen in aanraking komt.”
“Kinderen en vooral pubers zouden op school les moeten krijgen over hoe je om kunt gaan met haat en discussie. Hoe werkt phishing? Hoe herken je nepnieuws? Hoe herken je een nep-account?”
“Verder is er ook een taak voor influencers weggelegd om na te denken over hoe zij het positief kunnen houden op hun kanaal en in hun reacties. Zij hebben een voorbeeldfunctie en kunnen zich inzetten door bijvoorbeeld aan campagnes mee te doen.”